Giới thiệu
Tác giả: Lâm Ngữ Đường. Thể loại: Ngôn Tình. Giới thiệu: Mùa xuân năm 1944, khi viếng Tây An (Trường An) ở miền Tây Bắc Trung Hoa, một người bạn đam mê khảo cổ đã kiên quyết mời ta cùng thăm ngôi cổ mộ của phụ thân Võ Hậu. Người ấy đề cập đến những kiệt tác bằng đồng hình ngựa và các vật khác tại khu vực cổ mộ do chính mình khai quật. Vùng đất này cách thành đô chừng năm sáu mươi dặm, lại không nằm trên lộ trình du khách thường nhật, bởi vậy kỳ thực chẳng ai biết đến. Sự hăng hái của bằng hữu khiến ta cũng vui lây, và thế là chúng ta lên đường bằng xe hơi. Những cánh đồng ở Tây Bắc Tây An trải dài bất tận, lô nhô những lăng tẩm của các vị tiên vương đời trước (từ triều nhà Chu) cao mấy chục thước, đã đổ nát theo thời gian và bị dân địa phương hoàn toàn lãng quên. Trước mắt chúng ta chỉ còn những gò đất vàng trơ trụi nằm rải rác đó đây, hoặc quây quần trên một vùng đất rộng, khiến cảnh sắc càng thêm thê lương, bát ngát. Ta không nhớ rõ con đường đã dẫn chúng ta đến khu vườn của ngôi cổ mộ, nhưng tính ra phải mất chừng hai canh giờ. Khi đến khu mộ đài hình chữ nhật dài chừng hai trăm thước, rộng khoảng một trăm thước, và trông thấy những tượng thú bằng đồng, ta thực sự kinh ngạc. Thuở trước, Võ Hậu với dụng tâm kiến lập một triều đại riêng, đã phong phụ thân mình làm "Hoàng đế" dẫu người đã tạ thế. Bà được xưng là Võ Hậu vì đã từng tại vị Hoàng Hậu, và nếu khi ấy bà mãn nguyện với danh vị này thì ắt chẳng có gì đáng bàn. Trên thềm, những pho tượng ngựa bằng đồng vẫn còn nguyên vẹn, to lớn như ngựa thật, dưới ánh nắng láng bóng và óng ánh sắc vàng xen lẫn màu xanh rêu phong cổ kính. Vì không chuyên môn nên cả ta lẫn bằng hữu đều không thấu triệt ý nghĩa của những pho tượng ấy, nhưng sự đồ sộ cùng những nét tinh xảo của chúng đủ khiến người ta phải thán phục. Sự xa hoa lãng phí chính là đặc trưng của kinh đô Trường An thuở trước. Đây là dịp duy nhất ta được biết đến vị Nữ Hoàng kỳ lạ đã thống trị Trung Quốc vào hậu bán thế kỷ thứ bảy. Mười năm về trước, ta bắt đầu sưu tầm tài liệu về tiểu sử và những hành trạng của người đàn bà phi thường này, một nhân vật độc nhất vô nhị trong lịch sử cổ kim. Bản thảo đầu tiên hoàn tất vào năm 1956. Sự vô luân cũng như trí tuệ tột bậc của bà đã khiến ta say mê. Trong suốt mười năm, ta có dịp nghiền ngẫm và kiểm điểm lại những hành động của bà, những hành vi có lúc khiến ta phải rùng mình, có lúc lại làm ta thích thú. Ta không thể tìm thấy một người phụ nữ thứ hai nào tương tự trong lịch sử Tây Phương. Trước khi nhập truyện, ta xin mượn lời của một vương tước tên là Lập để thuật lại câu chuyện theo góc nhìn của người. Ông ấy chính là cháu nội của Đường Cao Tôn, song có lẽ không phải cháu ruột của Võ Hậu. Dẫu sao người cũng lớn lên giữa triều nội và am tường mọi sự trong cung cấm. Người có một đám thê thiếp đông đảo và chừng sáu mươi người con. Theo sử sách, các con người đều tầm thường. Vì các giai thoại về Võ Hậu có vẻ thiếu thực tế và khó tin, tưởng cũng nên nhấn mạnh rằng tất cả các nhân vật cũng như diễn biến câu chuyện, kể cả các đoạn đối thoại, đều bám sát lịch sử triều Đường. Các dữ kiện đều căn cứ vào hai bộ "Đường Thư" chính thức biên soạn về triều đại nhà Đường. Một bộ được viết vào thế kỷ thứ X và một bộ vào thế kỷ thứ XI. Bộ thứ nhất có nhiều giá trị khảo cứu hơn. Trong khi bộ thứ hai là bản tu chỉnh của bộ thứ nhất, văn từ lại gọn gàng và thanh nhã hơn. Cả hai bộ đều có một đặc điểm: Phần lớn công trình biên soạn (150 tập trong số 200 tập của bộ cũ, và 150 tập trong số 225 tập của bộ mới) đều là sự thu thập kỹ lưỡng về thân thế của các nhân vật thời bấy giờ, với đầy đủ những nét bi thảm, những biến cố bất ngờ và cả những lời đối thoại. Để có thể tạo nên một bức họa với đầy đủ chi tiết rõ ràng về nữ nhân vật kỳ lạ trong truyện này, thiết tưởng chỉ có thể dựa vào thân thế các nhân vật, các bản phổ hệ của các đời đế vương, và các đoạn đặc biệt bàn về lễ nghi, âm nhạc, phục sức, các bộ lạc ngoại chủng, về địa dư, thiên văn và thuật số. Dĩ nhiên chúng ta sẽ không chú ý tới các giai thoại về mối tình của bà với nhà sư mất trí, hay việc bà hạ chiếu chỉ lệnh cho loài hoa phải nở vào mùa đông, vì các giai thoại này đều có trong các tiểu thuyết phổ thông, không căn cứ vững chắc trên sử liệu. Trái lại, chuyện bà sủng ái hai gã nam sủng họ Trương, bắt họ dồi phấn thoa son như nữ nhân, rồi cho ở chung trong khuê phòng, là chuyện đ��ợc ghi trong sử sách và là nguyên nhân khiến các mộng ước của bà tan vỡ.
